pragmatik teori ne demek?

Pragmatik teori, dilin kullanımını ve anlamını bağlam içinde inceleyen bir dilbilim ve felsefe alanıdır. Dilin sadece yapısal özelliklerine değil, aynı zamanda konuşucunun niyeti, dinleyicinin yorumu, sosyal durum ve kültürel normlar gibi faktörlere odaklanır. Başka bir deyişle, sözlerin kelimesi kelimesine anlamı (semantik) yerine, o sözlerin belirli bir durumda ne ifade ettiğini ve nasıl anlaşıldığını inceler.

Temel Kavramlar:

• Konuşma Eylemi Teorisi: J.L. Austin ve John Searle tarafından geliştirilen bu teori, dilin sadece bilgi aktarmakla kalmayıp, aynı zamanda eylemler gerçekleştirmek için kullanıldığını savunur. Örneğin, bir emir vermek, bir söz vermek veya bir soru sormak gibi. (Konuşma Eylemi Teorisi)

• İmplicature (Çıkarım): Paul Grice tarafından ortaya atılan bu kavram, konuşmacının söylediklerinden, doğrudan ifade edilmeyen anlamların çıkarılmasını ifade eder. Dinleyici, konuşmacının işbirlikli ilkesine uyduğunu varsayarak, sözlerin ardındaki gizli anlamları çözmeye çalışır. (İmplicature)

• Bağlam: Dilin anlamını etkileyen tüm faktörleri (sosyal durum, bilgi birikimi, kültürel normlar, fiziksel ortam vb.) kapsar. Bir ifadenin anlamı, bağlama göre değişebilir. (Bağlam)

• Deiksis (Gösterme): Konuşma anına ve yerine bağlı olarak anlamı değişen dilsel unsurları (örneğin, "ben", "sen", "burası", "şimdi") ifade eder. Deiktik ifadeler, bağlam olmadan tam olarak anlaşılamaz. (Deiksis)

Pragmatik Teori ve Uygulamaları:

Pragmatik teori, dilbilim, felsefe, psikoloji, sosyoloji ve yapay zeka gibi birçok alanda uygulama alanı bulur. Özellikle iletişim sorunlarını anlamak, metin analizi yapmak, diyalog sistemleri geliştirmek ve kültürel farklılıkları yorumlamak gibi konularda faydalıdır.